‘Sîne’de kadınlar sorunlarını beden diliyle sahneye taşıyor’

Amed Kadın Tiyatro Günleri etkinlikleri kapsamında düzenlenen söyleşiye katılan Tiyatro Yazarı Sîmîn Çayçî, Sîne’de kadınların, şiddete karşı duruşlarını ve rejimin koyduğu kısıtlamaları beden diliyle anlatarak aşma yöntemini tiyatro aracılığıyla nasıl sunduklarını anlattı.

Kültür ve Sosyal İşler Dairesi Başkanlığı bünyesinde faaliyet yürüten Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi Şehir Tiyatrosu’nun (DBŞT) düzenlediği 1. Amed Kadın Tiyatro Günleri, üçüncü gününde etkinliklerle devam ediyor. Etkinlikler kapsamında “Girnîngîya şanoyê di Jiyana Jinan de û bandorên wê yên  erênî yên li ser ramanê û civakê (Tiyatronun Kadının Yaşamındaki Önemi ve Onun Toplum ve Düşüncelerine Olan Etkileri)” başlığıyla Çand Amed Kültür ve Kongre Merkezi’nde söyleşi düzenlendi. 

İran’ın Sîne kentinden gelen Tiyatro Yazarı Sîmîn Çayçî’nin söyleşide yaptığı konuşmanın çevirisini Kültür ve Sosyal İşler Dairesi Başkanı Zeynep Yaş yaptı. 

'Kadınlar beden dilini kullanıyor'

Genel olarak Sîne’deki kadınların tiyatroya başlama hikayesini anlatan Çayçî, 1967’den başlayarak bugüne kadar kadınların kendi sorunlarını tiyatro sahnesine taşıdığını belirtti. Çayçî kadınların; kadın hakları, kadına yönelik şiddete karşı duruşlarını, yeni rejimin koyduğu kısıtlamaları beden diliyle anlatarak aşma yöntemini tiyatro aracılığıyla nasıl sunduklarını anlattı. Çayçî, “Kadınlar cüretkar oyunlar yazarak, sahnede beden dilini kullanarak toplumsal sorunları sahneye taşıdı. Kadınların gösterdiği bu cesaretle erkekler de tiyatro sahnesini daha etkin kullanmaya başladı” dedi. 1990’larda görme ve işitme engelli çocuklara hocalık yaparken ilk oyununu onlar için yazdığını anlatan Çayçî, “Geleneksel halk hikayeciliğinden süzerek anlattığım Xalxalok, Şaxê Mîşkanoyunu çocuklar ve toplum üzerinde büyük etki yarattı. Yönetmenliğinden sahneye taşınmasına kadar tüm aşamalarında kadınların olduğu bu oyun 65 kez oyandı. Müzikal ve şiirsel bir dille yazılan bu oyun Saqız festivalinde 9 ödül aldı” diye konuştu. 

Çayçî, lise düzeyine kadar bunun mücadelesini verdiklerini, sonrasında toplumsal etkinin oluşmasıyla tanınmış aydın ailelerin kız çocuklarını okula göndererek bale, müzik ve tiyatro alanında bir eğitime tabi tutmaları nedeniyle bir misyon ve sanatsal tabaka oluştuğunu ifade etti. 

İlk kadın oyunu Sevê

Çayçî, 1990’lardan sonra özellikle aile içi yaşanan ensest ilişkiye dikkat çekmek için yazdığı Sevê adlı oyundan söz etti. Ensestin toplumda hiç bahsedilmediği halde toplumun çok önemli bir yarası olduğunu belirten Çayçî, bunun toplumsal duyarlığı arttırmak amacıyla yazdığı ilk kadın oyunu olduğunu ifade etti. 

Ayrıca sokak tiyatrosunun önemine de değinen Çayçî, özellikle Merivan’da yüz yüze oynanan oyunların toplumsal etkileşiminde büyük değer arz ettiğini söyledi. Özellikle Avrupa’ya göç eden kadınlar arasında da Ortadoğu’da kadına yönelik şiddet ve kadın haklarının ihlaline yönelik kadınların susmayarak sokak tiyatrosuyla bunları ifade edip direkt etkileşim içerisinde olduklarını anlattı. 

Yaş: Kadınları tiyatroya bekliyoruz

Söyleşinin ardından Çayçî’ye plaket vererek teşekkür eden Kültür ve Sosyal İşler Dairesi Başkanı Zeynep Yaş, tiyatro günlerine meraklı ve dikkatli bir izleyici katılımının olduğunu kaydetti. Yaş, Kadın Tiyatro Günlerinin pazar gününe kadar devam edeceğini ve kentteki tüm kadınları tiyatroya beklediklerini söyledi.