Dış işleri bakanı Hakan Fidan, önce “kaanın motorları şu anda ABD kongresinde bekliyor” dedi ve sonradan sorun yok dedi. Ama gerçekte 12 maddelik CAATSA yaptırımları kalkmadan yalnızca başkanın kararı ile ABD Türkiye ye uçak motoru veremez.
ABD Kongresi’nin 2017’de çıkardığı CAATSA (Countering America’s Adversaries Through Sanctions Act - ABD’nin Hasımlarına Yaptırımlar Yoluyla Karşı Koyma Yasası) kapsamında Türkiye’ye yaptırımlar, 14 Aralık 2020’de uygulanmaya konuldu.
CAATSA yaptırımları Türkiye’nin, NATO üyesi olmasına rağmen Rusya’dan S-400 hava savunma sistemi satın alması nedeniyle alındı. ABD, bu alımın NATO sistemleriyle uyumsuz olduğunu ve F-35 savaş uçağı programını riske attığını savundu.
CAATSA 12 maddeden oluşuyor. Bunlardan ABD’ başkanı en az 5’ini seçip uygulamak zorundadır ve uygulanıyor da.
1. Madde: ABD’den Savunma Sanayii Transferinin Yasaklanması: ABD hükümeti, Türkiye’ye doğrudan veya dolaylı olarak her türlü savunma teçhizatı, teknoloji, parça, yazılım ve hizmetin ihracatını yasakladı.
Bu Kapsamda ;
• Silah sistemleri ,füze, uçak, helikopter, zırhlı araç, radar, elektronik harp sistemleri, mühimmat var.
• Savunma amaçlı çift kullanım teknolojileri, hem sivil hem askeri kullanılabilen yazılım ve parçalar.
• Yedek parça ve bakım hizmetleri
• Ortak Ar-Ge veya teknoloji transferi projeleri giriyor.
Bu durumda Türkiye’nin ABD’den uçak motoru alması için ABD parlamentosunun yaptırım kararlarını kaldırması gerekir.
1.
2. ABD Eximbank (İhracat-İthalat Bankası) nın Türkiyenin savunma
projelerine kredi vermesinin yasaklanması. Bu madde de uygulamada.
3. ABD mali kurumlarının, yaptırım uygulanan kişilere/kurumlara
10 milyon USD’den büyük kredi vermesinin yasaklanması.
4. Uluslararası mali kuruluşlarda (Dünya Bankası, IMF vb.)
ABD’nin aleyhte oy kullanarak hedef ülkeye kredi sağlanmasını
engellemesi.
Bu madde de uygulamada ve savunma sanayii finansmana
erişimi zorlaştırdı.
5. ABD finans kurumlarıyla işlem yapma yasağı .
Türk Savunma sanayine kredi verme yasağı. Bu madde uygulamadadır.
6. ABD finans kurumlarında hesap açma veya hesap kullanma yasağı.
7. Türkiye de bazı kişi ve kurumların mal varlıklarının dondurulması
ve transfer yasağı .
Bu madde içinde Yönetim kadrosu / üst düzey sorumlu kişilerde yer alıyor.
Ayrıca s 400 ile yakından ilgisi olanlarda var.
Bir kurumun direktörleri, üst düzey yöneticileri, karar vericileri –
özellikle kurum yaptırım altındaysa, bunlar da dondurma kapsamına girebilir
8. ABD hükümetiyle herhangi bir kamu alım-satım ilişkisine girememe
(yaptırım uygulanan kurum ABD hükümetine mal/hizmet satamaz).
9. ABD hükümetiyle borçlanma araçları ve döviz işlemleri yasağı.
10. ABD vatandaşlarının yaptırım uygulanan kişi/kurumla yatırım yapma
, ortaklık kurma, hisse alma yasağı.
11. Yaptırım uygulanan kişilere vize yasağı ve mevcut vizelerin iptali.
Bu madde kapsamına, SSB Başkanı ve üst düzey yetkilileri
• İsmail Demir - Savunma Sanayii Başkanı
• Faruk Yiğit - SSB Başkan Yardımcısı
• Serhat Gençoğlu - SSB Hava Savunma ve Uzay Daire Başkanı
• Mustafa Alper Deniz - SSB Bölüm Başkanı
Siyasi ve hükümet kararları için bürokrata yaptırım getirilmesi
tamamıyla yanlıştır.
12. ABD Başkanı’nın gerekli gördüğü diğer yaptırımlar (esnek genel madde).
CAATSA uygulamasının Türkiye’ye maliyeti yüksek oldu. Acaba şimdi ABD’ye geri adım attırmanın maliyeti ne olacak?
