Konut fiyatlarında spekülasyonun sorumlusu

Rant yaratmakta Toplu Konut İdaresi, TOKİ’nin üstüne yoktur. Şimdi de, TOKİ’ye bağlı Emlak konut gayri menkul yatırım ortaklığı, orta sınıf için ucuz konut projesi açıkladı. Gel gör ki, bir artı bir, en küçük dairenin fiyatı 5 milyon 650 bin liradır. 1 milyon 190 bin lira peşin, 10 yıl vadeli olursa ayda 106 bin 514 lira, beş yıl vadeli olursa ayda 61 698 lira taksit ödenecek.

Meseleye iki açıdan bakmak gerekir?

1. Orta sınıf bu taksitleri ödeyebilir mi?

2. Bu şartlarda TOKİ bir sosyal konut kuruluşu mudur?

Bir doçentin toplumda orta sınıfa mensup olması gerekir. Ancak doçent maaşı 72 bin liradır. Aylık taksit, 106 bin 514 lirayı veya 61 bin 698 lirayı veremez. Demek ki satışa çıkan konut fiyatları orta sınıfa göre değildir.

Türkiye de sosyal konut politikası yoktur. Hiç olmadı.

TOKİ’ bir devlet müteahhidi olarak kurulmuştur. Çünkü devlet bütçesi ile bir bağlantısı yoktur. Yasaya göre gelir kaynakları;

“a) İdare tarafından satışı yapılacak konut, işyeri, arsa ve arazilerin satış ve kira gelirlerinden,

b) İdare tarafından açılacak kredilerin geri ödemelerinden,

c) Hazine arsaları üzerine yapılan konut ve işyerlerinin arsa maliyet bedellerinin en çok yüzde 25’ine kadar alınacak katılım payından,

d) Hazine Müsteşarlığının uygun görüşü üzerine yurt dışından sağlanacak kredilerden,

e) Faiz gelirlerinden” oluşur.

Bu durumda TOKİ bir sosyal konut kuruluşu değildir. Kar amaçlı bir kuruluştur. Yoksa hayatiyetini devam ettiremez. Bunun sorumlusu siyasi iktidarlardır. Siyasi iktidarların bugüne kadar ciddi bir sosyal konut politikası olmadı.

Aslında gelişmekte olan ülkelerde, şehirleşme oranlarının artması, ekonomik dengesizlikler, gelir dağılımının bozulması ve yoksullaşmanın artması ve barınma ihtiyacının giderek büyüyen bir sorun haline gelmesi nedeniyle, siyasi iktidarların öncelikli politikası sosyal konut politikası olmalıdır.

Dünyada örnekleri çoktur. Söz gelimi;

• Hindistan, Brezilya ve Meksika’da , devlet finansmanı ile düşük gelirli ailelere konut yapılması ,
• Brezilya’da Mevcut gecekondu alanlarının iyileştirilmesi ve altyapı projelerinin desteklenmesinde "Minha Casa Minha Vida" gibi projeler
• Malezya’da Özel sektöre devlet desteyi vererek sosyal konut yapılması gibi sosyal konut politikaları, vardır.

2017 baz yılına göre, 2024 yılında yıllık TÜFE endeksi 819,93 , buna karşılık Konut fiyat endeksi 1554,4 oldu. Yani bu 7 yılda TÜFE 8 kat ve fakat konut fiyatları 15 kat arttı.

Eğer devletin sosyal konut politikası olsaydı, konut arzı artacaktı ve konut fiyatları başkanlık döneminde on beş kat artmayacaktı.

Aslında normal olarak Türkiye’de konut fiyatlarını fırlatacak talep artışı da yoktur. 2023 seçimleri öncesindeki iki yılda kara para aklama gibi nedenlerle konut satışları arttı. Siyasi iktidarların görevi kayıt dışı ekonomiyi önlemektir.

2023 seçim sonrası düştü ve 2024 yılında tekrar arttı. Çünkü 2024 yılında TL tasarrufunda reel faiz eksi idi.

Aşağıdaki tabloda ,Türkiye'de 2018 ile 2024 yılları arasında gerçekleşen yıllık toplam konut satışları yer almaktadır.

Konut fiyatlarındaki yüksek artışlar da 2023 seçimleri öncesindeki yıllarda yapılmıştır. (Aşağıdaki grafik)

Türkiye’nin sosyal konut politikası olmalıdır. Eğer bunu siyasi iktidar yapamıyorsa, muhalefet yapmalı ve sosyal konut politikasının devlet için zorunlu bir görev olduğunu ve önemini halka anlatmalıdır.