Demokrasi ve hukukta, hiçbir ülke kendini objektif değerlendiremez. Her üye ülkeyi değerlendiren Birleşmiş Milletlere bağlı kuruluşlar var. AB’yi ve üye adaylarını değerlendiren de, Avrupa Birliği raporları var.
Ayrıca demokrasi endeksi düzenleyen uluslararası bazı kuruluşlar;
- Ekonomist İstihbarat Birimi (EIU); Dünya “Demokrasi Endeksi” hazırlıyor.
- Freedom House, Dünya Özgürlükler Evi, Dünyada Özgürlükler Raporu yayınlıyor.
- İsveç Demokrasi Çeşitleri Enstitüsü, rapor hazırlıyor,
- Ekonomist İstihbarat Birimi (EIU) – “Demokrasi Endeksi” yayınlıyor.
Hukukun üstünlüğü endeksi hazırlayan bazı kuruluşlar;
- Dünya Adalet Projesi (WJP) – her yıl “Hukukun Üstünlüğü Endeksi” yayınlıyor.
- Uluslararası Şeffaflık Örgütü – “Yolsuzluk Algı Endeksi” yayınlıyor.
Mehmet Şimşek , daha rahat fon bulabilmek için Türkiye’nin yolsuzluk algı endeksini düzeltmek için epey çalışmıştı.
Bütün bu kurum ve kuruluşlar, Türkiye’nin demokrasi ve hukukta kan kaybettiğini açıklıyor. Bütün dünya ve özellikle yabancı sermaye Türkiye’yi değerlendirirken bu raporlara ve bu endekslere bakıyor. Hükümetlere düşen görev, bu endeksleri dikkate alarak, eksikleri düzeltmektir.
Ekonomik gidişatın bozulması, üretici ve tüketiciyi etkiler. Herkes endişe duyar. Ekonomik verilere bakarsak, ekonomik gidişattan en fazla etkilenen kesimde sanayiciler - reel sektördür.
Sanayi sektörünün yüzde 80’i imalat sanayiidir. TÜİK verilerine göre İmalat sanayii son yıllarda GSYH’da büyümenin altında kaldı ve son iki çeyrekte de, II çeyrekte yüzde -2,7 ve III çeyrekte – 2,8 oranında daraldı. (Aşağıdaki grafikte mavi çizgi)
Sabit sermaye yatırımlarında reel artış ta yine GSYH büyümenin altında kaldı. 2024 ikinci çeyrekte eksi 3,2 oranında daraldı. (Aşağıdaki grafikte kırmızı çizgi)
Merkez Bankası verilerine göre; İmalat sanayiinde kapasite kullanım oranı da düşüyor;
- Ocak 2024; yüzde 76,4 iken,
- Aralık 2024 ; yüzde 75,6,
- Ocak 2025 ;yüzde 74,8 oldu.
Siz sanayici olsanız endişe duymaz mısınız?
Ekonomi yönetimi ekonomik istikrarın yalnızca faizle, sıcak para girişi ile, finans sektöründe istikrar ile çözüleceği zannediyor. Reel sektör ve güven sorunu göz ardı ediliyor. Bunun içindir ki; MB reel sektör anketinde, ekonomik gidişatta reel sektörün beklentisi güven sınırı olan 100 altındadır ve Ocak 2025 ayında 90,8’e gerilemiştir.
Aslında hükümetin tüm kararları ve açıklamaları ekonomik gidişatı etkiler.
Mamafih TÜSİAD olayında, Günün ilk yarısında yükselen Borsa İstanbul BIST 100 endeksi, TÜSİAD Başkanı Orhan Turan hakkında başlatılan soruşturma haberinin ardından, yüzde bir oranında düştü. Elbette yargı ekonomiye bakmaz ve fakat ekonomi yönetiminin dikkat etmesi gerekir.
