2002 yılında altının ons fiyatı 279 dolar idi. Eylül 2015’te 1135 dolara yükseldi. Dün de 3757 dolar idi. Spekülasyonları katmazsak, dünya iktisat tarihinde hiçbir yatırım aracının 20 yılda bu kadar getirisi olmadı.
Şimdi iki soru önemli?
V-Dem Institute: “Dictatorships advancing globally” raporuna göre günümüzde dünyanın nüfusunun büyük bir kısmı, otoriter rejimlerde yaşıyor. “Closed autocracies” (kapalı otokrasi tipleri) sayısı artış göstermiş durumda. Freedom House endeksi arada bir ‘’Demokrasi düşüşte ‘’ başlığını atıyor. Economist Intelligence Unit’in Democracy Index’ine göre 2022’deki ölçümlere göre otoriter rejimlerdeki ülkelerin sayısı arttı. Aşağıdaki grafikte de otoriter rejimlerinin artığı görülüyor.
Putin ve Trump demokraside yüksek risk yarattılar. İsrail Ortadoğu’da, Rusya Ukrayna’da, Dünyanın tepkisine rağmen savaşı bitirmiyorlar. Bazı ülkelerde anayasa değişikliğiyle demokraside gerileme oldu, muhalefet ve medya üzerindeki baskı gibi uygulamalar arttı. Rusya, Çin, bazı Orta Asya devletleri örnektir. Türkiye başkanlık sisteminden sonra, fredoom house endeksinde özgür olmayan ülke statüsüne geçti. |
Otokratik yönetimler, belirli çıkar gruplarına dayanmak zorundadır. Rusya’da oligarklarla Putin arasında işbirliği var. Bu gibi yönetimlerde mülkiyet güvencesi risklidir. Bu nedenle fiziki yatırım yerine taşınır altın gibi finansal yatırımlar tercih edilir. Altına talep artar. Ayrıca Savaşlar, politik istikrarsızlıklar, ticaret anlaşmazlıkları gibi durumlar “riskten kaçış” eğilimini güçlendirir. Yatırımcılar bu tür zamanlarda altına yönelerek portföylerini korumak isterler. |
2. Merkez Bankaları Altın Satın Aldı.
Altın fiyatlarının piyasadaki en büyük belirleyicilerinden biri merkez bankalarıdır. İstikrarlı dönemlerde Merkez bankaları, rezerv olarak tuttukları ve gelir getirmeyen altın miktarını azaltır ve yerine gelir getiren enstrümanlara yönelir. Küresel riskler artınca, Merkez Bankalarının altın talebi artar.
Dünya altın konseyi açıklamasına göre; Merkez Bankaları 2022 yılında tarihi bir rekora ulaşan miktarda 1.082 ton; 2023’te 1.037 ton altın aldılar.
3. Altında Arz Sorunları
Altın üretiminin alt sınırı yoktur. Dünya altın üretiminde ilk on ülkenin payı yüzde 64’tür. Bunlar içinde de en yüksek paya sahip ülke yüzde 12 oranı ile Çin’dir. Rusya’nın payı yüzde 8,4, ABD’nin payı yüzde 7,6’dır. Bu ülkelerin anlaşarak üretimi kısmaları mümkün görünmüyor.
Ancak altın çıkarma maliyetleri arttı. Madencilikte çevresel tepkiler arttı. Bağlı olarak, kısıtlamalar altın arzını sınırladı.
4. Faizde istikrarsızlık
ABD Merkez Bankası (Fed) ve diğer büyük merkez bankaları ile ilgili faiz beklentileri altın için çok önemlidir. Faiz oranları düşük ya da düşme eğilimindeyse, altın gibi getirisi faiz geliri olmayan varlıklar daha cazip hale geliyor. Bu durum altına talebi artırıyor.
5. Banknot paraya, dolara, güven azaldı.
1970 sonrası bir ons altın 35 dolar bağlantısını ABD kaldırdı. Arkasından ABD’nin yüksek bütçe açıkları ve borç stoku arttı. 2025 itibarıyla ABD kamu borcu GSYH’nin yüzde 120’sini aşmış durumdadır. Bu durum dolara olan güveni düşürdü. Dolar endeksi sık değişmeye başladı. Altın tercih edilir oldu.
Altın fiyatları bundan sonra ne olur?
Bazı bankalar ve uluslararası kurumlar, 2025-2026 döneminde ons başına altın fiyatının 4.000 dolar bandına doğru yükselebileceğini tahmin ediyor. Ancak FED faizi yeniden eksi seviyeye düşürürse, bu altında artış yönünde etki yapar.
Bu arada dolarda kısa vadeli iniş çıkışlar (düzeltmeler) olabilir,
Jeopolitik risklerde geçici azalma ya da küresel ekonomik stabilitenin artmasıyla, güvenli liman ihtiyacı azalabilir.
Bu durumda belirsizlikte azalacağı için Alternatif yatırım araçlarının (örneğin hisse senetleri, tahviller, gibi) daha çekici hale gelmesi mümkündür.
Rusya -Ukrayna savaşı, İsrail’in sürekli saldırısı, dünyayı gerdi. Jeopolitik riskler sürdürülemez duruma geldi. Bundan sonra dünya bu sorunlara çözüm bulacaktır.
Dünyada demokrasinin inişe geçmesi, Putin gibi otokrasiyi devam ettirmek için dünya barışını göremeyen dikta eğilimlerinin artmasının küresel maliyeti yüksek oldu. Devam etmesi mümkün değildir.
Riskler çok arttığı için dünya çözüm bulacaktır. Çözüm gelirse altın fiyatlarında spekülatif artışlar da duracaktır.
