TÜİK, finansal yatırım araçlarının reel getiri oranlarını açıkladı. TL mevduatı son bir yılda yüzde 5,67 oranında reel faiz getirdi. Yıllık, 6 aylık ve 3 aylık reel faiz verirken Eylül 2025’te tekrar eksiye geçti. Brüt reel getiri yüzde -0,06 oldu. Eğer net faizi hesaplarsak, reel kayıp eksi 14,99 olur.
2024 sonu ve 2025’te reel faiz var ve Reel faiz uygulaması enflasyonda mücadelede etkili olmuştu.
MB 2024 Mart ayında gösterge faizini yüzde 50’ye çıkardı. Reel faiz dezenflasyonist politikalara destek oldu. Ama 2025 ortasından beri, siyasiler, faizlerin düşmesini istiyor. MB faizleri düşürdü, enflasyon eylülde yeniden dikleşmeye başladı.
Aslında bankalar fırsat kolluyor. Mevduat faizini MB gösterge faizinden daha fazla düşürüyor.
Aşağıdaki grafikte MB‘nın faiz indirmesi ile Mevduat faizinin daha fazla indiği net olarak görünüyor. Bu sene Temmuz’dan sonra bir yıla kadar mevduatta vergi kesintisi, yüzde 15’e çıkarıldı. Vergi artışı da net faizin düşmesine neden oldu.
Kaynak:MB, mevduat Brüt faizi, net faiz olarak hesaplandı.
Bizim sorununuz, ekonomi yönetiminin olmamasıdır. Başta ilgili, ilgisiz
siyasi aktörler ve ekonomi yönetimi içinde yer alan, MB, BDDK, Maliye her biri ayrı bir telden çalıyor. Koordinasyon yok. İstikrar programı yok. Dahası çok net olarak diyebiliriz ki, siyasette popülizm ekonomik istikrara engeldir.
Tasarrufların artırılması ve ekonomik istikrar için bir ülkenin mili parasını koruması gerekir. Unutmayalım ki, bugün yaşamakta olduğumuz ekonomik istikrar sorunu, 2021 sonunda TL krizi ile başladı.
Milli Paranın korunmasında, reel faiz başta gelir.
1. Milli Paraya Güveni Sağlama
Reel faiz pozitif olduğunda, yani faiz oranı enflasyonun üzerindeyse, tasarruf sahipleri paralarının değer kaybetmeyeceğine inanır.
Bu durumda insanlar döviz veya altın yerine TL cinsi mevduat tutmayı tercih eder. Böylece:
Dövize talep azalır,
TL’nin değer kaybı (devalüasyon) baskısı düşer,
Kur istikrarı güçlenir.
2. Sermaye Girişlerini Etkileme
Yabancı yatırımcılar reel getiriye bakarak bir ülkeye yatırım yaparlar.
Reel faiz varsa, ülke portföy yatırımları (tahvil, bono, mevduat) açısından cazip hâle gelir.
Bu durumda döviz girişi artar, döviz kuru istikrar kazanır.
3. Enflasyonla Mücadelede Rolü
Pozitif reel faiz varsa, harcamanın maliyeti artar, bu yolla iç talebi sınırlayarak enflasyonu düşürür. Ancak reel faizin ülke şartlarına göre yatırımları ve üretimi engellemeyecek büyüklükte, söz gelimi bizde deneyimlere bakarsak yüzde 5 dolayında olması gerekir.
Özellikle siyasilerin, 2018, 2021, 2023, kur şoklarını görmezden gelerek, MB faiz politikasını etkilemek istemelerinin altında istikrar dışında başka nedenler var demektir.